روزگاری نه چندان دور افراد خانواده به مناسبت ایامی نظیر شبهای یلدا، شبهای نوروز و... دور بزرگترها جمع می شدند و شب خود را با حافظ خوانی می گذرانیدند. بچه ها مشتاقانه به ابیات گوش فرا می دادند و بزرگترها نیز به تناسب درک و سواد خود برای آنها شعرها را معنی می کردند. بزرگترها قرآن می خواندند و در کنار استخاره از این کتاب آسمانی، فالی نیز به رسم یک سنت دیرینه به دیوان حافظ می زدند و برای سایرین فال حافظ میگرفتند.
حافظ خوانی
متن خوانا انتخاب کنید
تا جایی که می توانید و راه دارد، از نسخه های درشت خط و با حروف تایپی استفاده کنید. درست است که خوشنویسی هنر ملی ماست و چه بسا خود حافظ هم شعرهایش را با خط نستعلیق می نوشته اما اینجا خودمانیم، شما که لغات غیرمعمول را هم نمی توانی همینطوری راحت بخوانی، چه مرضی است که بروی سراغ پیچ و تاب های نستعلیق و شکسته؟ با خط نستعلیق وقتی می توانی ارتباط بگیری و لذتش را ببری که مدتی وقت برایش گذاشته باشی، مدتی مانوسش شده باشی، مدتی به حرکت نرم قلم روی صفحه کاغذ نگاه کرده باشی و دیده باشی که ترکیب خانواده ح و جیم با حروف دیگر چطور درمی آید و سین و شین بی دندانه، چه فرقی با کشیدن معمولی حروف دارند. پس اگر این مراحل را طی نکرده اید و غزل شب یلدایی همین بغل را نمی توانید درست بخوانید، قید «دیوان حافظ به خط ...» را بزنید.
آموزش
ریتمش را پیدا کنید
متن های کلاسیک، متاسفانه سجاوندی درست و درمانی ندارند. شما نمی توانی بفهمی که جمله کی تمام می شود یا نمی شود. در شعر که به خصوص این ماجرا تشدید هم می شود و چون به ضرورت وزن، جای فعل و اجزای جمله هم به هم می ریزد. بعضی وقت ها پیدا کردن فاعل فلان فعل، خودش جزو معماهاست. (باز جای شکرش باقی است که توی حافظ و سعدی بیشتر وقت ها، فعل قافیه است.) اما نگران نباشید. همان وزنی که باعث همه این به هم ریختگی ها شده است، به شما یک کمک فوق العاده هم می کند.
اشعار حافظ
وزن یا ریتم شعر به شما می فهماند که استرس جمله کجاست و کجا باید مکث گذاشت. مثلا می گوید «لفظی فصیح شیرین قدی بلند چابک/ رویی لطیف دلکش چشمش خوش کشیده». بدون پیدا کردن ریتم معلوم نیست که معشوق مورد نظر در این بیت، «شیرین قد» (مودیانه قد کوتاه) است یا «قدی بلند» دارد اما ریتم را پیدا کنید که «دامن کشان همی شد در شرب زر کشیده/ صد ماهرو ز رشکش، جیب قصب دریده» می فهمید باید طرف را قد بلند بخوانید. پس اول یکی دوتا بیت را بخوانید تا موسیقی شعر را پیدا کنید، بعد برگردید و از اول، درست شعر را بخوانید، کلاس هم دارد.
شاعر
به ترکیب کلمات دقت کنید
درست است که ما را عادت داده اند مدام بعد از خواندن هر شعری، از خودمان بپرسیم «معنای بیت چیست؟» اما باور بفرمایید که شعر هم مثل هر هنر دیگری، علاوه بر انتقال معنا و مفهوم، وظیفه اصلی اش لذت دادن به مخاطب است. مثلا وقتی می خوانید که خواجه گفته «سلطان من خدا را زلفت شکست ما را / تا کی کند سیاهی چندین درازدستی» نیازی ندارد کهس ریعا بپرسید که معنای عرفانی بیت چی می شود. به جایش می توانید از تشبیه زلف به یک راهزن سیاهپوش که آمده و لشگر ما را به تنهایی شکست داده، لذت ببرید. یا در این بیت «تا چه کند با رخ تو دود دل من/ آینه دانی که تاب آه ندارد»، اینقدر که تشبیه ها بامزه است، اصل گله و شکایت خواجه از یار بی وفا موضوعیت ندارد.) چون حافظ هنوز هم طرف را دوست دارد و به او می گوید آینه) خودتان فکرش را بکنید:آینه تاب آه ندارد. آه بکشی، آینه تصویرش می رود. ببینید با همین چندتا کلمه چه تصویر فوق العاده ای ساخته شده.
منبع:namnak.